Discriminatie binnen uw bedrijf, wat te doen?

"Wij zijn een Hollands bedrijf met Nederlandse werknemers", schrijft schoonmaakbedrijf van Budget Cleaning Brabant onder de personeelsadvertentie. Met andere woorden: allochtone sollicitanten hoeven het niet eens te proberen. "Ik mag zelf bepalen wie voor mij werkt. Ik wil werknemers uit Nederland. Iemand die Achmed of Ali heet, of een Pool is, mag best in Brabant werken, maar niet bij mij", legt eigenaar Wesley de Laat uit in een artikel in het NRC. Toen Wesley de Laat begin april met deze advertentie de gemoederen in Nederland flink deed opschudden, kwam ook het College voor de Rechten van de Mens met een rapport over discriminatie op de werkvloer. Deze twee gebeurtenissen samen hebben discriminatie op de werkvloer dan ook weer goed op de agenda gezet. Niet alleen de politiek maar ook de media heeft het vol in beeld. Voor u als ondernemer is het daarom een goed moment om eens te bekijken hoe de stand van zaken is bij uw bedrijf. Wordt er bij u gediscrimineerd, en zo ja wat kunt u daar aan doen? U leest het in deze blog!

Wat is discriminatie op de werkvloer?

Over het algemeen geldt dat er sprake is van discriminatie wanneer iemand nadelig wordt behandeld vanwege persoonlijke kenmerken. Op de werkvloer kan dit tot uiting komen in discriminerende grappen, uitsluiting van collega's of het niet aannemen van bepaalde mensen voor stageplaatsen of vacatures. Naast discriminatie van allochtonen gaat het hierbij ook over discriminatie op basis van geslacht, seksuele geaardheid, religie, leeftijd, uiterlijk of een handicap of ziekte.Sinds de jaren '70 is discriminatie op de werkvloer een terugkerend onderwerp op de politieke agenda. Waar het 40 jaar geleden ging over of vrouwen überhaupt mochten werken heeft het debat zich verplaatst naar discriminatie van allochtonen, jongeren of ouderen en zwangere vrouwen. Naar aanleiding van het rapport Van het College voor de Rechten van de Mens vorige maand, deed het college een dringend beroep op minister Lodewijk Asscher (Sociale Zaken en Werkgelegenheid) om iets te doen tegen discriminatie van zwangere werknemers. Het kabinet heeft de SER (Sociaal Economische Raad) om advies gevraagd over discriminatie op de arbeidsmarkt. Naar aanleiding van dit advies verwacht Minister Lodewijk Asscher dit voorjaar nog met een actieplan tegen discriminatie op de arbeidsmarkt te komen. Discriminatie op de arbeidsmarkt staat vol in de belangstelling. Als ondernemer een goed moment om eens na te gaan hoe het er binnen uw eigen bedrijf aan toegaat. Discriminatie binnen uw bedrijf kan namelijk negatieve gevolgen hebben voor uw imago en voor de werksfeer binnen uw bedrijf.

Imagoschade door discriminatie

Nadat er in de media veel commotie was ontstaan rondom de advertentie van Schoonmaakbedrijf Budget Cleaning Brabant, vertelde de eigenaar dat het een publiciteitsstunt is geweest. Eigenaar Wesley de Laat zou discriminatie op de werkvloer graag onder de aandacht willen brengen, omdat het een groeiend probleem is. Reputatie-expert Rick Riezebos denkt dat Wesley de Laat zijn doel voorbij geschoten is. De advertentie heeft eigenlijk alleen maar negatieve publiciteit opgeleverd. "Het is heel gevaarlijk om je als bedrijf over zulke onderwerpen te buigen. En dan is hij ook nog eens te laat met bekend maken dat het een grap is." Volgens Riezebos zullen mensen het Brabantse schoonmaakbedrijf alleen nog maar associëren met het bericht dat hij geen buitenlanders wil aannemen. De positieve reclame kan De Laat dus vergeten. Heeft De Laat dan wel de aandacht weten te vestigen op discriminatie op de werkvloer? "Daar hebben we dit soort publiciteitsstunts niet voor nodig", zegt een woordvoerder van het Meldpunt Discriminatie. Daarnaast kan het gevaarlijk zijn om uw bedrijf samen met discriminatie onder de aandacht te brengen. Wanneer u eenmaal negatief in het nieuws bent geweest wat betreft discriminatie is het heel moeilijk om dit weer goed te maken. Incidenten uit het verleden wijzen uit dat bedrijven in een negatief daglicht komen te staan door discriminatie van werknemers. Dit blijkt uit een incident bij Mike de Wilde Electronics eind vorig jaar. Het bedrijf zou een sollicitant hebben afgewezen op basis van zijn huidskleur. De man in kwestie kreeg vermoedelijk per ongeluk een e-mail met daarin de tekst "Heb nog even gekeken is niks. Ten eerste een donker gekleurde (neger). En op zijn cv weinig tot geen ervaring met computers enz." De pijnlijke zaak kwam aan het rollen door Ixora Balootje, een Rotterdamse politica die actief is voor de ChristenUnie. Zij plaatste op haar Facebookpagina een screenshot van de bewuste e-mail. De directeur van het bedrijf heeft tegen Omroep Gelderland gezegd dat er een fout is gemaakt. "We hebben een grote fout gemaakt. Wij willen ons distantiëren van elke vorm van racisme", zei Mike de Wilde. Helaas was het kwaad al geschied. Dit incident heeft het bedrijf van Mike de Wilde op een zeer negatieve manier in de spotlight gezet. Het kwam voorbij op het NOS-journaal, stond in de kranten en ook op social media kreeg Mike de Wilde er van langs. Het is moeilijk om te zeggen of het bedrijf er ook financieel last van heeft gehad, maar dat het negatief in de publiciteit stond staat vast.

Ook discriminatie van zwangere vrouwen wordt zakelijk Nederland niet in dank afgenomen. Op 25 maart jongstleden deed het College voor Rechten van de Mens nog uitspraak in vier zaken over discriminatie van zwangere vrouwen. De betrokken bedrijven verlengden allemaal het contract van hun werkneemster niet toen ze net hadden aangekondigd dat ze in verwachting waren. In alle vier de zaken dolven de bedrijven het onderspit, wat ze naast een hoop gedoe met de rechtszaak ook negatieve publicatie opleverde. Het is nog te vroeg om te zeggen of dit ook financiële consequenties heeft voor de bedrijven. Echter, het staat als een paal boven water dat discriminatie op de werkvloer imagoschade oplevert, en dat is natuurlijk niet wat u wilt!

Negatieve sfeer

In Artikel 1 van onze grondwet staat dat ieder mens gelijke rechten heeft en gelijk behandeld moet worden. Discriminatie is dus verboden. Daarnaast kan discriminatie negatieve gevolgen hebben voor uw bedrijf zelf. Zoals gezegd is imagoschade daar één van. Een ander gevolg is dat er een negatieve werksfeer kan ontstaan, wat demotiverend is voor uw personeel. Stelt u zich eens voor dat u iedere dag naar uw werk moet waar u of een collega bijvoorbeeld nooit wordt meegevraagd met het rondje lopen tijdens de lunchpauze. U zou uw plezier in het werk verliezen, het contact met uw collega's gaan vermijden en minder productief worden. Wanneer dit binnen uw bedrijf gebeurd is dit niet alleen vervelend voor de sfeer die er zal ontstaan. Het is namelijk ook van invloed op de kwaliteit van het werk dat uw personeel levert, en kan dus financiële gevolgen hebben voor uw bedrijf!

Hoe kunt u discriminatie voorkomen?

Voordat u gaat kijken hoe het er bij uw eigen personeel aan toegaat is het belangrijk om eens kritisch naar uzelf te kijken. Heeft u bijvoorbeeld persoonlijke voorkeur voor bepaalde personeelsleden op basis van kenmerken als geslacht, huidskleur of seksuele geaardheid? Neemt u liever mannen in dienst dan vrouwen, omdat de kans dat mannen zwanger worden statistisch gezien een stuk kleiner is? En hoe groot is uw voorkeur voor de sollicitatiebrief van Jan tegenover de sollicitatiebrief van Achmed? Dit zijn soms moeilijke vragen. Onbewust kan er door stereotypering of een verkeerde ervaring toch een discriminerende voorkeur zijn ontstaan. Wees u ervan bewust, praat er eens met een mede-ondernemer over en laat u er niet door deze voorkeuren leiden. De kans dat u talentvolle medewerkers aan u voorbij laat gaan is veel te groot!

Daarnaast kunt u discriminatie binnen uw bedrijf voorkomen door uw personeel eens goed onder de loep te nemen. Stel uzelf eens de volgende vragen:

• Hoe is de samenstelling van mijn personeelsbestand? Zijn er bijvoorbeeld duidelijk twee verschillende groepen die maar moeilijk mengen (mannen/vrouwen of allochtonen/autochtonen)?
• Hoe verlopen de interne samenwerkingsverbanden? Als het resultaat goed is bent u waarschijnlijk geneigd kom het proces minder in de gaten te gaan houden. Verlies dit echter niet uit het oog, praat met uw werknemers en vraag hoe ze zelf vinden dat het samenwerken gaat.
• Hoe wordt er gecommuniceerd op intranet?
• Wordt er geroddeld? Durf uw werknemers hier ook naar te vragen!
• Houdt de interne social media in de gaten om te zien hoe uw personeel met elkaar communiceert.

Wanneer u het idee heeft dat er sprake is van discriminatie op de werkvloer is het zaak hier iets aan te gaan doen. Ten eerste is het belangrijk dat u als werkgever een open houding aanneemt. Dit doet u door regelmatig een praatje te maken met uw personeelsleden. Vraag hierbij ook eens naar persoonlijke dingen, bijvoorbeeld hoe het thuis gaat of hoe men het op het werk vindt gaan. Bent u daarnaast zelf open over hoe het met u gaat, dan maakt dat mensen ook sneller vertellen wat er bij hun speelt. Hierdoor zullen zij u sneller op de hoogte stellen van discriminatie op de werkvloer. Ook zult u het zelf sneller doorhebben wanneer u meer in contact staat met uw werknemers. Meer over het belang van een goede relatie met uw werknemers vindt u hier.

Daarnaast is het aan te raden om een gedragscode tegen discriminatie in te stellen en deze onder alle werknemers te verspreiden. Een gedragscode is een expliciete beschrijving van de normen en waarden van uw organisatie. Zo weten werknemers waar ze aan toe zijn en kunt u ze erop aanspreken wanneer ze zich er niet aan houden. Een voorbeeld van een dergelijke gedragscode vindt u hier. Deze geldt voor de gemeente Zoeterwoude, en is speciaal geschreven om discriminatie op de werkvloer tegen te gaan. Een handig controlemiddel om te bepalen of de gedragscodes worden nageleefd is een tevredenheidsonderzoek onder medewerkers. Hierin kunt u vragen over de werksfeer en discriminatie opnemen. Een functioneringsgesprek is ook goed moment om discriminatie in de onderneming te bespreken. Wanneer deze gedragscode er niet voor zorgt dat discriminatie verdwijnt dan kunt u ervoor kiezen om extra hulp in te schakelen. Er zijn verschillende organisaties die u kunnen adviseren en begeleiden bij het uitbannen van discriminatie op de werkvloer. Meldpunt Discriminatie Regio Amsterdam (MDRA) is een van de vele organisaties die werkgevers kunnen adviseren over het aanpakken van discriminatie.

Een andere organisatie die u kan helpen bij het instellen van gedragscodes of u kan adviseren op het gebied van discriminatie op de werkvloer is de Jurofoon, welke u kunt bereiken op 0900-1411.