Op 3 mei vieren we weer de Internationale Dag van de Persvrijheid

Morgen is het zo ver: de Internationale Dag van de Persvrijheid. Deze dag werd in 1993 door de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties (VN) in het leven geroepen. Het doel was om op deze dag aandacht te besteden aan burgers en regeringen meer bewust maken van het bestaan en de handhaving van persvrijheid.

Persvrijheid

In Nederland is persvrijheid vastgelegd in de Grondwet en houdt dit in dat iedereen mag zeggen en schrijven wat hij of zij wil. Dit geldt echter alleen als deze uitingen niet in strijd zijn met andere wetten. De wet voor vrijheid van meningsuiting, waar persvrijheid onderdeel van uitmaakt, staat vaak op gespannen voet met wetten tegen discriminatie, smaad en belediging. Het is namelijk niet altijd gemakkelijk te zeggen waar de grens tussen "iedereen mag zeggen wat hij of zij wil" en bijvoorbeeld discriminatie ligt.

Officieel vastgelegd

In 1993 besloot de VN dat het nodig was om jaarlijks aandacht te vragen voor persvrijheid in landen die lid zijn van de Verenigde Naties. Hoewel persvrijheid in landen als Nederland inmiddels vanzelfsprekend lijkt, is dat niet in alle lidstaten van de VN het geval. In lidstaat Noord-Korea is bijvoorbeeld niet alleen geen sprake van persvrijheid, maar worden nieuwsuitingen ook ernstig gecensureerd. Noord-Koreanen hebben bijvoorbeeld maar beperkte toegang tot het internet en kunnen daar maar enkele, door de regering goedgekeurde, websites bezoeken. Op het gebied van persvrijheid kan in lidstaten van de VN als Noord-Korea dus nog een enorme slag gemaakt worden.

In 1997 besloot Unesco de Internationale Dag voor de Persvrijheid kracht bij te zetten door jaarlijks de Guillermo Cano Internationale Prijs voor de Persvrijheid uit te reiken aan een verdediger van de persvrijheid. De prijs werd vernoemd naar Guillermo Cana Isaza, een redacteur van de krant El Espectador, die in 1986 vermoord werd nadat hij uitgebreid bericht had over drugsbaronnen in Colombia.

Fake News

Persvrijheid, hoe belangrijk ook, kan ook wel eens problemen opleveren. Vooral de laatste jaren is er een trend aan de gang waarbij mensen nepnieuws verspreiden. Een persoon verspreid dan onware, misleidende informatie via sociale of traditionele media, bijvoorbeeld om de publieke opinie te beïnvloeden of ergens geld aan te verdienen (hoe vaker er op een website geklikt wordt, hoe meer de eigenaar van de website verdient aan advertenties). Aangezien berichten op sociale media gemakkelijk snel en vaak gedeeld kunnen worden, kan nepnieuws zo enorm veel mensen bereiken, waardoor het gevaar ontstaat dat veel mensen dit nieuws voor waar aannemen.

Fake news, zoals nepnieuws in de volksmond genoemd wordt, wordt niet alleen door anonieme bronnen de wereld in geholpen. Ook publieke figuren verspreiden soms, om welke reden dan ook, fake news. Zo beweerde de huidige president van Amerika Donald Trump jarenlang dat zijn voorganger Barack Obama niet in de Verenigde Staten geboren was. Nu hij zelf president is, beweert hij zelf regelmatig dat nieuwsuitingen fake news zijn.

Kort geleden werd bekend dat de Brusselse Europese Commissie met een plan komt om nepnieuws te bestrijden, bijvoorbeeld door een gedragscode in te voeren voor Facebook, Twitter en Google. De reden hiervoor is dat nepnieuws volgens Brussel de democratie ondermijnt. In een Europees onderzoek werd namelijk de zorgelijke conclusie getrokken dat tachtig procent van de jongeren nepnieuws niet van echt nieuws weet te onderscheiden. Dit is zorgelijk aangezien veel nieuws dat bijvoorbeeld rond presidentsverkiezingen verspreid wordt, een moment waarop het cruciaal is dat iedereen op de hoogte is van de juiste informatie, feitelijk onjuist is.

Persvrijheid in gevaar

Ook in landen waar persvrijheid vastgelegd is in wetten en hoog in het vaandel staat, komt persvrijheid nog wel eens in het geding. Een manier waarop dit kan gebeuren is doordat belangrijke nieuwsmedia overgenomen worden door commerciële bedrijven. Dit zou bijvoorbeeld kunnen gebeuren na de recente overname van persbureau ANP, door John de Mols bedrijf Talpa.Volgens zowel Talpa als ANP zou dit de onafhankelijkheid van de nieuwsberichten echter niet beïnvloeden.

Foto: Pixabay