Leiderschapsstijlen kunnen situatieafhankelijk zijn

Door de jaren heen komt u tijdens uw carrière waarschijnlijk met verschillende soorten leidinggevenden in aanraking. Sommige manieren van leidinggeven zullen daarbij beter aansluiten bij uw eigen wensen en overtuigingen dan anderen. Maar vaak kan de manier van leidinggeven ook afhankelijk zijn van de werknemers of de werkzaamheden. Paul Hersey en Ken Blanchard schreven hierover en ontwikkelden in de jaren zeventig het situationeel leiderschap model. Hoewel dit al ruim veertig jaar geleden is, kan dit model nog erg relevant zijn voor u als ondernemer en biedt dit inzichten in verschillende manieren van leidinggeven.

Wat is situationeel leiderschap?

De manier van leidinggeven wordt natuurlijk voor een gedeelte bepaald door de persoonlijkheid van de leidinggevende. Zo zullen sommige leidinggevenden liever de controle in eigen handen hebben, terwijl andere leidinggevenden of managers hun personeel veel vrijheid geven. Daarbij is er niet gelijk te zeggen dat de een beter is dan de ander. Naast de persoonlijkheid van de leidinggevende, wordt de leiderschapsstijl namelijk ook bepaald door andere zaken. Zo hebben de persoonlijkheden en vaardigheden van werknemers ook een grote invloed en is de manier van leidinggeven dus situatie afhankelijk. Hersey en Blanchard hebben naar aanleiding hiervan een model ontwikkeld dat is gebaseerd op de taakvolwassenheid van de medewerker en op de mate van sturing die een medewerker nodig heeft. Als gevolg hiervan kunnen vier leiderschapsstijlen worden onderscheiden die de vorm aannemen van een parabool. Daarbij is het belangrijk dat een leidinggevende dus niet slechts één leiderschapsstijl aanneemt, maar dit kan variëren afhankelijk van de gestelde factoren.

Verschillende leiderschapsstijlen

1. Leiden - veel sturing en weinig ondersteuning

Een manager moet zich voornamelijk richten op het leiden van medewerkers indien zij nog niet taakvolwassen zijn en veel sturing nodig hebben. Dit kan komen doordat zij bijvoorbeeld recent aangenomen zijn of nog niet veel werkervaring hebben. Hierdoor zullen zij nog niet voldoende zelfstandig kunnen werken en hebben zij sturing nodig. Daarbij is er voornamelijk sprake van eenrichtingsverkeer vanuit de leidinggevende. Zo is het belangrijk dat zij duidelijke richtlijnen en instructies krijgen. Medewerkers die veel leiding nodig hebben, zijn vaak niet bekwaam en zwak gemotiveerd.

2. Begeleiden - veel sturing en veel ondersteuning

In tegenstelling tot de eerste leiderschapsstijl wordt er bij het begeleiden van medewerkers niet alleen veel sturing gegeven, maar ook veel ondersteuning. Deze stijl gaat als het ware een stapje verder en biedt ook aandacht aan de menselijke kant en ontwikkeling. Ondersteuning is in de meeste gevallen nodig om betrokkenheid, motivatie en zelfvertrouwen op te bouwen. Aangezien deze leiderschapsstijl redelijk intensief is, zal er een afweging worden gemaakt of de aandacht en sturing ook relevant is. Deze werknemers zullen vaak middelmatig bekwaam zijn, maar missen dus motivatie.

3. Steunen - weinig sturing en veel ondersteuning

Managers kunnen hun medewerkers het beste ondersteunen wanneer zij nog maar weinig sturing nodig hebben, maar zoals de stijl als is genoemd, wel nog ondersteuning nodig hebben. Medewerkers zullen namelijk wel taakvolwassen zijn. Toch blijft ondersteuning en het bieden van een helpende hand belangrijk om enige onzekerheid weg te nemen en om bij te dragen aan de ontwikkeling van medewerkers.

4. Delegeren - weinig sturing en weinig ondersteuning

Tot slot is er de stijl van delegeren. Deze stijl moeten leidinggevenden niet zomaar toepassen, aangezien deze alleen deze stijl geschikt is voor medewerkers die zeer taakvolwassen zijn waardoor zij weinig sturing en ondersteuning nodig hebben. Deze medewerkers zijn erg zelfstandig en de grote mate van vrijheid zal dan ook motiverend werken.

Situatieafhankelijk

Hoewel er verschillende theorieën te vinden zijn over leidinggeven, laat het model van Hersey en Blanchard zien dat leidinggevenden niet per se voor één soort leiderschapsstijl zouden moeten kiezen, maar dat dit situatieafhankelijk is. Iedere medewerker is verschillend en het is dan ook van belang om dit als manager of leidinggevende in te zien. Door de leiderschapsstijl aan te passen aan de taakvolwassenheid en zelfstandigheid van medewerkers aan te passen, zullen medewerkers zich kunnen ontwikkelen en gemotiveerd blijven in hun werk. Dit alles zal de bedrijfsvoering en de algehele doelen van de organisatie ten goede komen.